Pijn bij huisdieren: zo herken je het (want ze zeggen het niet zelf)

28 november 2025

Natuurlijk wil je dat jouw huisdier zich goed voelt. Maar hoe herken je dan dat er iets mis is? We zetten de belangrijkste signalen per diersoort voor je op een rij en leggen uit waarom snel ingrijpen soms letterlijk van levensbelang kan zijn.

Plotselinge of sluipende pijn

Een dier dat pijn heeft, laat dat vaak pas zien als het écht niet anders kan. Vooral chronische pijn (pijn die langzaam erger wordt) wordt door dieren lang verborgen. Daardoor verandert gedrag vaak geleidelijk, waardoor je het als eigenaar makkelijk mist.

Acute pijn (bijvoorbeeld bij een verwonding) valt sneller op: bijvoorbeeld door piepen, kreupel lopen of likken aan één plek.

De gevolgen van pijn

Pijn doet niet alleen lichamelijk zeer. Het kan ook leiden tot gedragsproblemen of agressie.

• Een hond die ineens snauwt tijdens het aaien, kan bijvoorbeeld ergens pijn hebben.
• Een kat die uithaalt als iemand hem ineens pijn doet, omdat hij zich wil verdedigen. 
• Een konijn met chronische pijn, dat continu stress ervaart en niet lekker in z'n vel zit, is erg prikkelbaar. 

Overigens geldt het omgekeerde ook: onder andere bij ratten is aangetoond dat chronische stress gevoeliger maakt voor pijn. 

Kortom: pijn herkennen is een belangrijke manier om ernstige problemen te voorkomen.

Pijn herkennen per diersoort

Hieronder vind je de meest voorkomende pijnsignalen bij populaire huisdieren.

Hond

Let op als je hond:

• een pijnlijke plek likt, ernaar kijkt, boos wordt als de plek wordt aangeraakt
• ineens agressief reageert
• anders loopt, niet wil rennen, bepaalde bewegingen vermijdt (bijvoorbeeld niet willen gaan zitten of in de auto springen)
• een houding aanneemt om de pijn te verlichten (bijvoorbeeld kont omhoog bij buikpijn)
• niet geborsteld of geaaid wil worden, geen contact wil óf juist extra aandacht zoekt

Bij twijfel: laat je hond altijd nakijken. Veel honden bijten uit pijn, niet uit dominantie.

Kat

Katten zijn échte meesters in verbergen. Signalen van pijn:

• minder of niet eten
• minder springen, niet meer op favoriete hoge plekken komen
• zichzelf minder wassen
• terugtrekken, minder spelen, onrustig slapen
• naast de bak plassen, plasjes niet begraven
• een afwijkende houding, zoals een bolle rug of het hoofd laag dragen

Let op de gezichtsuitdrukking: (half)dichtgeknepen ogen, plat naar buiten gedraaide oren, een platte neus met een aangespannen bek en gespannen, naar voren wijzende snorharen kunnen allemaal op pijn wijzen.

Konijn

Let op:

• minder of niet eten. Bij konijnen is er niet zoiets als 'gewoon even geen trek'; slecht eten komt vaak door pijn of stress. Minder goed eten zorgt voor een tragere darmbeweging. Daardoor komt de spijsvertering in de problemen en ontstaat buikpijn. Gevolg: helemaal niet meer eten en uiteindelijk komen de darmen dan stil te liggen. Dit is levensgevaarlijk en er moet snel ingegrepen worden als een konijn slecht eet.
• sloom, teruggetrokken gedrag
• afwijkende houding, zoals de buik tegen de grond drukken (vaak bij buikpijn)
• meer of juist minder agressie

Ook bij konijnen zegt het gezicht veel: half of helemaal dichte ogen of juist uitpuilende ogen, rechte, gespannen snorharen, plat ingetrokken wangen, een spits, gespannen neusje en oren die wat dichtgevouwen en met de opening omlaag in de nek liggen, kunnen betekenen dat het konijn pijn heeft.

Cavia

Veelvoorkomende pijnsignalen bij cavia’s:

• minder eten
• doffe ogen, deels dicht
• uitstaande vacht
• bolle rug
• bijten, krabben of likken van een pijnlijke plek

Muis & rat

• minder actief
• veel poetsen of likken aan pijnlijke plekken
• bolle rug
• spiertrekkingen
• afzondering
• sneller bijten

De gezichtsuitdrukkingen van muizen en ratten met pijn lijken erg op elkaar, maar er is één belangrijk verschil. Beide diersoorten knijpen de ogen meer dicht. De oren worden meer opzij of naar achteren gericht en een beetje in elkaar gerold zodat ze puntiger lijken. De snorharen worden stijver en rechter. Bij ratten worden de snorharen meer naar voren gericht zodat ze wijd uitsteken, bij muizen kan dit naar voren of naar achteren zijn. Het grote verschil zit in de neus en wangen. Bij muizen zijn deze normaal gesproken vlak, maar bij pijn bollen ze op. Bij de rat is dit precies andersom: normaal zijn de wangen en neusrug wat bol, maar bij pijn vlakken ze af.

Twijfel je? Neem altijd contact op met de dierenarts

Pijnsignalen verschillen per dier en bovendien kunnen de signalen die op pijn kunnen wijzen, ook tekenen van stress zijn. Merk je dat je huisdier anders doet dan normaal, bijvoorbeeld minder eet, anders beweegt, anders reageert of er anders uitziet, observeer je huisdier dan goed en neem bij twijfel altijd contact op met je dierenarts.

Meer weten?

Op de website van het LICG vind je uitgebreide artikelen over pijnherkenning bij honden, katten, konijnen en paarden. Zeker de moeite waard om te lezen of te delen met andere huisdiereigenaren.

---

Over de auteur

Saskia Ober is bioloog, gediplomeerd hondengedragstherapeut en medewerker kennis- en informatieontwikkeling bij het Landelijk InformatieCentrum Gezelschapsdieren (LICG). Daar is ze o.a. verantwoordelijk voor het samenstellen van de huisdierenbijsluiters en praktische documenten met informatie over huisdierengedrag, -huisvesting, -verzorging en -voeding, maar ook over veelvoorkomende ziekten en aandoeningen, hantering en kosten. In haar eigen leven zijn huisdieren altijd belangrijk geweest, met een hoofdrol voor konijnen.